موتور احتراق داخلی در حال حاضر هنوز هم رایج ترین موتور مورد استفاده در صنعت خودرو است. موتورهای احتراقی شامل چندین یاتاقان هستند که به میل لنگ اجازه چرخش می دهند. این یاتاقان، یاتاقان اصلی یا یاتاقان موتور نامیده می شود. توسعه یاتاقان ها یکی از انقلابی ترین گام ها در توسعه ماشین های ساخت بشر است.
اما به طور دقیق تر، یاتاقان چیست؟ چرا ماشین یاتاقان میزند؟ هنگام حرکت با ماشین یاتاقان زده باید به چه نکاتی توجه داشت؟ و یا دیگر سوالاتی که ممکن است پاسخ آن ها ذهن شما را به خود درگیر کرده باشد. بنابراین برای یافتن پاسخ این سوالات تا انتها با ما همراه باشید.
یاتاقان ماشین چیست؟
یاتاقان وسیله ای است که برای کاهش اصطکاک بین قطعات متحرک المان های ماشین به کار می رود تا حرکت را به بهترین نحو و با حداقل آسیب برقرار نماید.
یاتاقان های ماشین کارهای زیادی انجام می دهند. آن ها از قطعات متحرک مانند میل لنگ و میله های اتصال پشتیبانی می کنند. همینطور در تعیین فشار روغن موتور نیز نقش دارند و میل لنگ را از آسیب دیدن محافظت می نمایند. انتخاب یاتاقان نادرست می تواند منجر به مشکلاتی شود؛ از مصرف ضعیف روغن گرفته تا خرابی کامل و فاجعه بار موتور.
بنابراین پس از شرکت در طرح فروش خودرو اقساطی با اقساط بلند مدت و خرید ماشین دلخواه، ضروری است تا از وضعیت صحیح یاتاق ها اطمنیان یابید. انجام این کار ساده می تواند در هزینه های شما صرفه جویی کرده و در افزایش عمر وسیله نقلیه تان تاثیر به سزایی داشته باشد.
وظایف یاتاقان در موتور خودرو
یاتاق در موتور خودرو وظایف حساسی را به عهده دارد که اگر شما هم به تازگی از طریق طرح فروش اقساطی خودروهای داخلی با قیمت مناسب مالک یکی از مدل های این وسیله نقلیه شده اید، لازم است تا با نقش یاتاقان در ماشین آشنا شوید.
از اصلی ترین وظایف این قسمت می توان به کاهش اصطکاک بین میل لنگ و شاتون، پشتیبانی از قطعات ماشین چون پیستون و میل لنگ، تحمل بارهای به وجود آمده و برقراری امکان چرخش در طول کار موتور اشاره کرد.
انواع یاتاقان
به طور کلی یاتاق ها از دو نیم دایره تشکیل شده که وظیفه خاص خود را در وسیله نقلیه ایفا می کنند. اما بر اساس کارکرد و محل قرارگیری می توان این قطعه حیاتی را به دو دسته ثابت و متحرک طبقه بندی کرد. با وجود شباهت های بسیار، دو مدل مذکور تفاوت های اساسی نیز با یکدیگر دارند که در ادامه به بررسی آن ها خواهیم پرداخت. پس اگر شما هم به واسطه بهترین شرایط خرید خودرو مالک وسیله نقلیه دلخواهتان شده اید، همچنان با ما همراه باشید.
یاتاقان‌های ثابت
یاتاقان ثابت که با نام یاتاقان میل لنگ نیز شناخته می شود، از دو نیم دایره تشکیل شده است. یکی از قسمت های یاتاق به بلوک سیلندر متصل است و بخش دیگر آن، حول محور میل لنگ قرار دارد. از آنجا که هر میل لنگ دارای دو یاتاقان ثابت است، در زمان حرکت دورانی میل لنگ، یاتاقان در جهت ثابت نگه داشتن آن و جلوگیری از ضربه های احتمالی تلاش می کند.
اگر شما هم طرح فروش اقساطی خودرو خارجی با شرایط ویژه را انتخاب می کنید که مجهز به 4 سیلندر است، باید بدانید که در وسیله نقلیه شما 5 یاتاقان ثابت وجود دارد. در سطح یاتاقان‌های ثابت سوراخ هایی تعبیه می شود تا روغن را به میل لنگ برسانند.
یاتاقان‌های متحرک
اما نوع دیگری که قصد داریم به معرفی آن بپردازیم، یاتاقان‌های متحرک هستند که با نام یاتاقان شاتون نیز شناخته می شوند. این نوع که بین میل لنگ و شاتون قرار می گیرد، عملکردی بسیار مشابه با یاتاقان ثابت دارد با این تفاوت که می تواند حرکت رفت و برگشتی پیستون را به حرکت دورانی تبدیل کند.
وظیفه اصلی این نوع یاتاقان، تنظیم لقی شاتون نسبت به میل لنگ است که می تواند از بروز ضربه های احتمالی و آسیب به قطعات جلوگیری نماید.
همینطور لازم به ذکر است که بر خلاف یاتاقان های ثابت، در این مدل سوارخی وجود ندارد و در سطح آن شیارهایی تعبیه شده است که فضای بین آن ها با روغن پر می شود. این روغن به قرارگیری میل لنگ درون یاتاقان و حرکت روان آن کمک می کند.
یاتاقان زدن ماشین یعنی چی؟
حال که تا به اینجا با نحوه عملکرد یاتاقان خودرو آشنا شدیم، لازم است بدانیم که علت یاتاقان زدن ماشین چیست؟
در ابتدا باید بگوییم هر عاملی که سبب شود یاتاق خودرو آسیب دیده و از وضعیت صحیح خود خارج شود، یاتاقان زدن ماشین نام می گیرد. علت یاتاقان ماشین می تواند موارد مختلفی باشد که در ادامه بیشتر با علائم یاتاقان زدن موتور آشنا خواهیم شد.
دلایل یاتاقان زدن ماشین
یکی از مواردی که باید در مورد خرابی یاتاقان ها بدانید، این است که علاوه بر قرار گیری این قطعه در وضعیت نامناسب، عوامل دیگری نیز می توانند سبب خراب شدن آن شوند. در ادامه با این موارد بیشتر آشنا خواهیم شد.
ضربه زدن موتور
یکی از علائم خرابی یاتاق موتور، ضربه زدن موتور است که اکثر رانندگان باتجربه با صدای آن آشنایی دارند هر چند صدای این مشکل بسیار مشابه صدای شاتون زدن می باشد. اما اگر این ضربه زدن در زمان درست تشخیص داده نشود، می تواند وسیله نقلیه را با مشکلات اساسی روبرو نماید.
زمانی این اتفاق می افتد که فاصله های اضافی در نتیجه سایش یاتاقان باعث می شوند که میل لنگ با پیستون برخورد کند. بنابراین مطمئناً ضربه میله نشانه فرسوده شدن یاتاق موتور است.
اما علاوه بر این، ممکن است صدای یاتاقان ماشین نشان دهنده مشکل دیگری نیز باشد. بیشتر موتورها با یک سیستم روغن کاری اصلی طراحی می شوند، یعنی فشار روغن قبل از اینکه به قسمت های دیگر برود به سمت میله ها و میل لنگ جریان می یابد. نشت بیش از حد روغن در میله ها و میل لنگ، فشار مورد نیاز سوپاپ را از بین می برد که در نهایت منجر به فرسایش یاتاقان می شود.
در نهایت اگر با این مشکل روبرو شدید، لازم است تا در سریع ترین زمان ممکن نسبت به رفع صدای یاتاقان اقدام نمایید.
کاهش فشار روغن
دیگر مشکلی که ممکن است در یک ماشین یاتاقان زده رخ دهد، کاهش فشار روغن می باشد. به طور معمول، پمپ روغن مقدار ثابتی سیال را در سیستم جاری می کند. اگر نشتی های کوچکی در موتور شما وجود داشته باشد، مانند نشتی در شکاف بین یاتاقان های موتور، موتور وسیله نقلیه به دلیل خروج روغن از کانال های روغن، فشار این سیال را از دست می دهد. از این رو، فاصله بیش از حد بین یاتاقان ها در نتیجه سایش زیاد از حد یاتاقان منجر به از دست دادن فشار روغن می شود.
تسمه فرسوده
دیگر موردی که در جواب سوال چرا موتور خودرو یاتاقان میزند، می توان مطرح کرد، فرسوده شدن تسمه می باشد. فرسوده شدن تسمه ها و صدای گیربکس یکی دیگر از نشانه های فرسوده شدن یاتاق موتور است. یاتاقان های اصلی دارای دو نوع صفحه یاتاقان هستند؛ سطح اصلی یاتاقان که میل لنگ روی آن کار می کند و یاتاقان های رانشی که مانع از رفت و برگشت گیربکس می شوند.
آلودگی
در اکثر موارد، خرابی یاتاق می تواند به دلیل آلودگی باشد. عدم تمیزی موتور می تواند به سرعت وسیله نقلیه را از کار بیندازد.
انفجار شات فلزی، بقایای سنگ زنی، خرده های فلزی یا تراشه های فلزی می توانند برای مجموعه ای از یاتاقان ها صرف نظر از نوع یا برندشان کشنده باشند. اگر یک قطعه بزرگ از فلز، سیلیکون و یا هر ذره اضافی دیگری بین یاتاقان ها قرار بگیرد، هیچ پوششی نمی تواند از یاتاقان ها محافظت کند. هر زباله ای که به روغن ختم شود، احتمالاً به یاتاقان ها نیز ختم می شود.
رانندگی نادرست
رانندگی نادرست می تواند تاثیر منفی بر تمام قسمت های وسیله نقلیه داشته باشد که یاتاق های ماشین هم مستثنی نیستند. اگر اصول رانندگی را رعایت نمی کنید، شیفته سرعت بالا هستید و به به موتور خودرو بیش از حد فشار می آورید، باید خیلی زود منتظر خراب شدن یاتاق ها و سایر قسمت ها باشید.
علاوه بر موارد فوق، نشانه های دیگری نیز وجود دارند که می توانند به عنوان علت خراب شدن یاتاقان ماشین شناخته شوند. از جمله این علائم می توان به موارد زیر اشاره کرد:
خرابی پمپ روغن
- استفاده از روغن موتور بی کیفیت
- عدم تعویض به موقع روغن موتور خودرو
- بالا رفتن دمای موتور
- بد جا زدن بلبرینگ ها
- رسوب گرفتن بیش از اندازه روغن موتور
- رانندگی با دور موتور بالا
- مخلوط شدن آب و روغن
- خصوصیات یاتاقان ماشین
یک یاتاقان خوب و با کیفیت با چندین مشخصه شناخته می شود که می تواند به بهترین شکل به انجام وظیفه خود بپردازد. از جمله بارزترین خصوصیات یاتاقان ماشین می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- انعطاف پذیری بالا در لایه داخلی: انعطاف پذیری بالا احتمال شکستگی را کاهش داده و ضربات ناشی از میل لنگ و شاتون را به حداقل می رساند.
- قابلیت جذب گرد و غبار: از آنجا که فیلتر نمی تواند تمامی ذرات گرد و غبار موجود را جذب کند و این ذرات می توانند به درون روغن راه یابند، بنابراین ضروری است تا یاتاقان بتواند آن ها را جذب کند. در غیر این صورت به درون موتور راه یافته و سبب آسیب به آن می شوند.
- مقاومت در برابر سایش، ضربه و خوردگی: حرارت بالا درون موتور اصلی ترین عاملی است که می تواند به دیگر اجزا آسیب برساند. بنابراین مقاومت یاتاقان در برابر این حرارت و ضربه های ناشی از میل لنگ و شاتون می تواند بر طول عمر این قطعه بیفزاید.
- مقاومت پوسته در برابر شکستن: یاتاقان در معرض ضربات بسیاری قرار دارد بنابراین لازم است بتواند در برابر آن ها مقاومت کند در غیر این صورت عمر آن بسیار کاهش می یابد.
اقدامات لازم برای جلوگیری از یاتاقان زدن چیست؟
همانطور که پیشتر اشاره کردیم، یاتاقان زدن موتور خودرو می تواند تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار داشته باشد. اما چگونه از این مشکل جلوگیری کرده و نشانه های یاتاقان زدن خودرو را به حداقل برسانیم؟
بررسی چکاپ های دوره ای می تواند از اصلی ترین اقدامات برای جلوگیری از بروز این مشکل باشد. علاوه بر این، ضروری است تا شما به عنوان یک راننده علائم یاتاقان زدن را بشناسید و صدای یاتاقان زدن ماشین را جدی بگیرید. این می تواند از بسیاری از مشکلات جلوگیری کرده و در هزینه های شما صرفه جویی کند.
سوالات متداول
هزینه تعمیر یاتاقان موتور چقدر است؟
هزینه تعمیر و تعویض این قطعه در خودروهای مختلف، متفاوت است اما به طور کلی می توان گفت که این هزینه به عواملی چون نوع یاتاقان، اویل پمپ، فابریک بودن موتور خودرو و … بستگی دارد.
یاتاقان خراب با چه نشانه هایی همراه است؟
قفل شدن موتور، روشن شدن چراغ چک موتور و انتشار صدای تق تق که در زمان گاز دادن و یا شتاب گرفتن خودرو بروز می کند، از اصلی ترین نشانه های یاتاقان خراب هستند.
آیا یاتاقان خودرو قابل تعمیر است؟
خیر. منظور از تعمیر یاتاقان موتور، در واقع همان تعویض آن است. لازم به ذکر است که گاهی در هنگام رفع مشکل یاتاق زدن خودرو به تعویض میل لنگ نیز نیاز است.
یاتاق ها بر اساس طراحی به چند دسته طبقه بندی می شوند؟
یاتاقان های لغزشی و غلتشی از جمله انواع این قطعات هستند. یاتاقان های لغزشی عموما برای نگهداری و محافظت کاربرد دارند. از طرفی یاتاقان های غلتشی بیشتر برای یاتاقان های متحرک استفاده می شوند.
یاتاقان موتور از چه جنسی ساخته می شود؟
یاتاقان ها با استفاده از دو ترکیب ساخته می شوند. ترکیب اول شامل سرب، مس، قلع و آنتیموان است و ترکیب دوم در بردارنده عناصری چون قلع، سرب، جیوه، آلومینیوم و کادمیم می باشد.
